پاسخ
  در حقيقت توبه آلودگي روحي انسان را برمي‌دارد و انسان را پاك مي‌كند و در روايات حكايت شده: «كسي‌كه توبه ‌كند، مثل كسي است كه از مادر متولد مي‌شود و گناهي ندارد.»1 يا برخي از اعمال مثل حضور در عرفات در ايام حج، اين حالت را براي انسان ايجاد مي‌كند.
  ولي به هر حال وقتي انسان مدتي از عمرش را به گناه گذرانده است از غافله كمال انساني، عقب‌مانده يعني بين او و كسي كه اصلاً گناهي نكرده تفاوت است در حقيقت يك عمري از او به گناه تلف شده، و آن عمر به زيانكاري گذشته و قابل جبران نمي‌باشد.
  سرمايه زكف رفت و متاعي نخريديم
  ولي در عين‌حال چه بسا انسان وقتي توبه‌كرد، با تلاش و اصلاح خودش و عباداتي كه انجام مي‌دهد، بتواند از آن انساني كه گناه نكرده سبقت بگيرد، و اين بستگي دارد به توبه‌‌كننده، كه بعد از توبه تا چه حد تلاش كند.

1. عن الباقر(ع): التائب من الذئب كمن لاذنب له. (بحارالانوار، ج 6، ص 41)