پاسخ
وقتي گفته مي‌شود «شيطان»، «ابليس» به ذهن مي‌آيد در حالي كه «ابليس» كسي بود كه وقتي فرشتگان به امر خدا بر آدم سجده كردند او تكبر ورزيد و سجده نكرد و از اين فرمان خدا سرپيچي كرد و خداوند او را از درگاه خودش راند و «شيطان رجيم» ناميده شد. «رجيم» يعني (رانده شده).
بعد از آن هم آدم7 را فريب داد و موجب شد كه از بهشت خارج و به زمين «هبوط» كند و در اين جريان دشمني‌اش را نيز با انسان نشان داد. و هنوز هم ما انسان‌ها در معرض خطر او قرار داريم.
ولي در قرآن‌كريم «شيطان» گاهي اعم از «ابليس» است لذا در سوره ناس مي‌فرمايد: (الَّذِي يوَسْوِسُ فِي صُدُورِالنَّاسِ مِنَ الْجِنَّةِ وَالنَّاسِ)؛ «كساني كه وسوسه مي‌كنند برخي از جنيان هستند و برخي از انسان‌ها هستند.» و در رواياتي ذيل اين آيه وارد شده كه «براي دل هر مؤمني دو گوش هست (دو راه انتقال اطلاعات و الهام است) كه يكي را فرشته الهام مي‌كند، و ديگري را شيطان الهام و وسوسه مي‌كند».
از اين‌رو اين وسوسه‌گر ممكن است از جنس انسان‌ها باشد و ممكن است از جنس شيطان‌ها باشد.
در نتيجه ابليس يكي از شياطين است و شيطان، اعم از جن و انسان است.
شيطان در آينه قرآن
قرآن كريم در مورد شيطان که از نوع جن است تعبيرات بسيار تندي دارد و صريحاً اعلام مي‌كند كه: (إِنَّ الشَّيطَانَ لَكُمْ عَدُوٌّ فَاتَّخِذُوهُ عَدُوّاً)؛1 «شيطان دشمن شماست، شما هم او را دشمن خود بگيريد.»
و در جاي جاي قرآن خطرات شيطان را براي انسان گوشزد مي‌كند زيرا اگر بخواهيم با چنين دشمني مبارزه كنيم حتماً بايد او را بشناسيم و از اسرار كار او با خبر شويم تا در مبارزه موفق شويم لذا براي به دست آوردن اين شناخت قرآن كريم شيطان را در آيات متعددي براي انسان چنين معرفي مي‌كند:
ـ شيطان دشمن آشكار شماست.2
ـ شيطان دوست و همنشين بدي است.3
ـ شيطان آدم و حوا را فريب داد و موجب لغزش آن‌ها شد و آن‌ها را (از بهشت) بيرون كرد.4
ـ شيطان (به هنگام انفاق) وعده فقر به شما مي‌دهد و شما را از آن مي‌ترساند.5
ـ شيطان به فحشا (و زشتي‌ها) دستور مي‌دهد.6
ـ رباخواري را قرآن، نتيجه ارتباط با شيطان مي‌داند.7
ـ شيطان خواهان گمراهي انسان است و تلاش مي‌كند تا انسان را به گمراهي و بيراهه‌هاي دور دستي بيفكند.8
ـ هر كسي شيطان را ولي خود برگزيند، دچار زيانكاري آشكاري مي‌شود.9
ـ شيطان فريبكارانه به انسان وعده مي‌دهد و آرزوانديشي انسان را تقويت مي‌كند او را به سوي آرزوهاي دور و دراز و غيرواقعي و سرگرم كننده سوق مي‌دهد.10
ـ قرآن شراب‌خواري و قمار بازي را از وسائل و دام‌هاي شيطاني معرفي مي‌كند11 و مي‌فرمايد: «شيطان مي‌خواهد به وسيله شراب و قمار، در ميان شما عداوت و كينه ايجاد كند و شما را از ياد خدا و نماز باز دارد.»12
ـ شيطان برخي چيزها را براي انسان زينت مي‌دهد و كارهاي بد و ناپسند را در نظر انسان نيكو جلوه مي‌دهد.13
ـ شيطان يكي از عوامل فراموشي ياد خداست و حتي عامل فراموشي خود انسان است.14
ـ شيطان وسوسه‌گر پنهان است.15
ـ شيطان مي‌خواهد انسان را خوار كند.16
ـ شيطان مانع راه خداست.17
ـ شيطان انسان را به سوي آتش فرا مي‌خواند.18
ـ شيطان انسان را به سوي كفر مي‌كشد.19
ـ و يكي ديگراز دام‌هاي شيطان اسرافكاري است و اسرافكاران برادران شيطان هستند.20
يكي از فضلا به نام دكتر «فتح الله نجارزاده» كتابي را تحت عنوان «جنگ بي‌پايان» نوشته كه نبرد انسان با شيطان را كه در آيات متعدد قرآن مطرح شده جمع‌آوري و تحليل نموده‌است كه كتاب بسيار مفيد و ارزنده‌اي است.
1. فاطر/ 6.
2. يوسف/ 5 و اعراف/ 22.
3. نساء/ 38.
4. بقره/ 36 و ... .
5. بقره/ 268.
6. همان
7. بقره/ 275.
8. نساء/ 60.
9. نساء/ 119.
10. نساء/ 120.
11. مائده/ 90.
12. مائده/ 91.
13. انعام/ 43.
14. مجادله/ 19.
15. ناس/ 4 و 5.
16. فرقان/ 29.
17. نمل/ 24.
18. لقمان/ 21.
19 . حشر/ 16.
20 . اسراء/ 27.