توضیحات
دسته: چه کنیم تا نمازمان را سبک نشماریم و بنده‌ خداوند بشویم؟
بازدید: 2705

پاسخ
  هر شخص عملي را که مي‌خواهد انجام دهد، اگر نسبت به آن عمل معرفت و شناخت کافي داشته باشد سعي مي‌کند تا جايي که ممکن است و توان دارد، آن عمل را خوب و به نحو احسن انجام دهد.
  از اين رو اگر بخواهيم نمازمان را سبک نشماريم بايد معرفت و شناخت کامل به مسائل زير پيدا کنيم:
  1. حکمت و فلسفه‌ نماز (چرا بايد نماز بخوانيم؟)
  2. در نماز مقابل چه کسي مي‌ايستيم؟
  3. اهميت و ويژگي‌هاي نماز
  4. آثار نماز
  5. آثار سبک شمردن نماز
  6. برخورد ائمه‌: با «نماز» و «اوقات نماز»، چون آن‌ها الگوي ما هستند. اينک به توضيح مختصري درباره هريک از موارد بالا مي‌پردازيم که در آيات و روايات آمده است.
الف) حکمت و فلسفه‌ نماز
  در مورد عبادات که نماز هم يکي از آن‌ها مي‌باشد اگر حکمت و فلسفه‌اي هم براي آن‌ها ذکر نشده باشد، چون خدا دستور به انجام آن داده انجام مي‌دهيم چرا که «تسليم» امر خداوند بزرگ‌ترين فلسفه است.
  اما در مورد نماز در بعضي از آيات و روايات به فلسفه‌ آن اشاره شده است از جمله:
  (أَقِمِ الصَّلاَةَ لِذِکْرِي1) نماز را براي ياد من به پا دار. و در حديثي از حضرت فاطمه زهرا8 نقل شده است که خداوند نماز را به منظور دور کردن ا ز «کبر» و اجب نمود2.
ب) اهميت و ويژگي‌هاي نماز
  در ميان همه‌ عبادات، نماز از اهميت و ويژگي خاصي برخوردار است که به بعضي از آن‌ها اشاره مي‌کنيم:
   1. نخستين واجب الهي
  از پيامبر اکرم‌9 حکايت شده: نخستين چيز از دين که خدا بر مردم واجب کرد و آخرين چيزي که باقي مي‌ماند «نماز» است3.
   2. نخستين مورد بازخواست در قيامت
  پيامبر9: نخستين عمل انسان که در روز قيامت محاسبه مي‌شود نماز است، پس اگر نيکو بود رستگار و کامياب مي‌گردد، و اگر باطل بود محروم و زيان‌کار مي‌شود4.
   3. بهترين سفارش و دستور دين
  امام صادق‌7: محبوب‌ترين کارها نزد خدا نماز است و آن آخرين سفارش همه‌ پيامبران است5.
   4. ستون دين و قوام اسلام
  حضرت علي‌7: سفارش مي‌کنم شمارا به نماز که ستون دين و قوام اسلام است پس از نماز غافل نشويد.6
   5. نگهبان الهي
  امام صادق‌7: همانا نماز نگهبان الهي در زمين است7.
ج) آثار نماز
   1. نماز بازدارنده از کار زشت و ناپسند
  (وَأَقِمِ الصَّلاَةَ إِنَّ الصَّلاَةَ تَنْهَي عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنکَرِ8) «و نماز را برپا دار؛ [چرا ]كه نماز از [كارهاى ]زشت و ناپسند باز مى‏دارد».
   2. ياد و ذکر خدا مايه‌ي آرامش دل‌ها
  نماز ياد خدا است «أَقِمِ الصَّلاَةَ لِذِکْرِي» و با ياد خدا دل‌ها آرامش پيدا مي‌کند «أَلاَ به ذکرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ».9
   3. کمک گرفتن از نماز (در مشکلات و غم‌ها)
  از امام صادق‌7 حکايت شده: چه چيز مانع مي‌شود هرگاه بريکي از شما اندوهي از اندوه‌هاي دنيا رسيد، وضو بگيرد سپس به مسجد رود و دو رکعت نماز بخواند و خدا را در آن بخواند؟ آيا نشنيده‌اي که خداوند مي‌گويد: «و به وسيله‏ى شكيبايى و نماز يارى بجوييد» «واسْتَعِينُوا بِالصَبْرِ وَالصَّلاَةِ».10
   4. نماز وسيله‌ راندن شيطان
  از پيامبر اکرم9 حکايت شده: نماز چهره‌ي شيطان را سياه مي‌کند11.
  از حضرت علي7 حکايت شده: نماز پناه‌گاه رحمان و وسيله‌ راندن شيطان است12.
   5. فرود آمدن رحمت
  «از امام علي7 حکايت شده: نماز رحمت را فرود مي‌آورد13.
   6. پاکي جان و زدودن گناه
  از پيامبر9 حکايت شده: همانا مسلمانان هنگامي که وضو مي‌گيرند و نماز پنجگانه را مي‌خوانند گناهشان مي‌ريزد مثل اين که برگ از شاخه‌ درخت مي‌ريزد14.
   7. نماز وسيله‌ نزديک شدن به خدا
  پيامبر9: همانا نماز وسيله‌ نزديک‌ شدن شخص با ايمان (به‌ خدا) مي‌باشد15.
   8. ورود به بهشت
  از پيامبر9 نقل شده: کليد بهشت نماز است16.
د) آثار کوچک شمردن نماز
  1. شفاعت پيامبر و ائمه: به او نخواهد رسيد.
  2. در حديثي که از پيامبر9 نقل شده آمده است که به حضرت فاطمه‌3 فرمودند: «هرکس از مردان و زنان نمازش را سبک بشمارد خداوند او را به پانزده بلا مبتلا مي‌سازد شش مورد در دنيا، سه مورد در وقت مرگ، و سه مورد آن‌ها در قبر و سه مورد در قيامت زماني که از قبر خارج شود.» (ما به ذکر شش مورد اول اکتفا مي‌کنيم)
  امّا آن شش بلايي که در دنيا دامنگيرش مي‌شود:
  1. خداوند برکت را از عمرش مي‌برد؛ 2. خداوند برکت را از رزقش مي‌برد؛ 3. دعايش به آسمان نمي‌رود (مستجاب نمي‌شود)؛ 4. هر عملي که انجام مي‌دهد پاداش داده نمي‌شود؛ 5. خداوند متعال سيماي صالحين را از چهره‌اش محو مي‌کند؛ 6. بهره‌اي از صالحين براي او نيست17.
هـ) الگو گرفتن از ائمه:
  برخورد ائمه: با نماز و اوقات نماز به عنوان الگو و اسوه، براي پيروان آن معصومين آموزنده و الهام‌بخش است که به نمونه‌هايي از آن اشاره مي‌کنيم:
  1. صداي اذان براي رسول خدا چنان جاذبه داشت و نشاط مي‌آورد که هنگام اذان به بلال مي‌فرمود: «اَرِحنَا يا بَلال» اي بلال ما را از غم، اندوه و تلخي رهايي بخش. آن حضرت مي‌فرمود: کسي که صداي اذان را بشنود و بي‌تفاوت بماند جفا کرده است.
  2. هنگام نماز رنگ چهره حضرت علي‌7 تغيير مي‌کرد و مي‌لرزيد و مي‌فرمود: وقت نماز رسيده، وقت امانتي که خدا بر آسمان‌ها، زمين و کوه‌ها عرضه کرد اما آن‌ها از قبول آن دوري کرده و ترسيدند.
  3. هرگاه وقت نماز فرا مي‌رسيد، گويا رسول خدا9کسي را نمي‌شناخت و حال معنوي خاصي پيدا مي‌کرد و مي‌فرمود: گرسنه از غذا سير و تشنه از آب سيراب مي‌شود، ولي من از نماز سير نمي‌شوم18.
  4. از امام‌صادق‌7 نقل شده: پيروان ما را در وقت‌هاي نماز بيازماييد که مواظبت بر نمازشان چگونه است19.
  اگر کسي معرفت و شناخت کامل به وسيله اين موارد نسبت به نماز پيدا کرد، ديگر نماز را سبک نمي‌شمارد و حتي آداب ظاهري نماز (مثل مسواک زدن، استفاده از بوي خوش، رعايت اول وقت، آرامش تن و...) و آداب باطني نماز (حضور قلب، خشوع، خضوع و...) را رعايت مي‌کند.
  آن وقت اين نماز سازنده‌ او مي‌شود و او را به کمال مي‌رساند انشااللَّه!
  حال اگر اين سؤال در ذهن شخصي بيايد که اگر بعد از معرفت و شناخت اين موارد، باز نماز را سبک شمرديم دليل چيست؟
  پاسخ اين است که بايد سراغ موانع ديگر برود (مثل اينکه معرفت او کامل نيست يا اين که در هنگام مواجه شدن با کار حرام و گناه چگونه برخورد مي‌کند و...) خداوندا! ما را از نمازگزاران واقعي قرار ده!
معرفي کتاب
  براي مطالعه بيشتر در اين موضوع مراجعه فرماييد به:
  1. سيماي نماز در قرآن و حديث، محمد محمدي ري‌شهري، ترجمه‌ و تلخيص‌ عبدالهادي ‌مسعودي
  2. تفسير نماز از ديدگاه معصومين، محمدي
  3. نماز از ديدگاه قرآن و عترت، محمد محمدي اشتهاردي
  4. پرتوي از اسرار نماز، محسن قرائتي
  5. جامع آيات و احاديث موضوعي نماز، ج 1 عباس عزيزي
  6. ميزان الحکمه، محمد محمدي ري‌شهري
  7. تفسير نمونه (ذيل آيات نماز)، آيت الله مکارم شيرازي

1. طه / 14.
2. ميزان الحكمه ترجمه فارسى، ج 7، ص 3101.
3. الصلوة فى الكتاب والسنة با ترجمه‏ فارسى، ص 27.
4. همان، ص 30.
5. همان، ص 26.
6. جامع آيات و احاديث نماز، ص 48 به نقل از مستدرك الوسائل جلد 1، ص 172.
7. جامع آيات و احاديث نماز، ص 63 به نقل از بحارالانوار، جلد 78، ص 199.
8. عنكبوت / 45.
9. رعد / 28.
10. بقره / 45.
11. سيماى نماز در قرآن و حديث، ص 47.
12. الصلوة فى الكتاب والسنة با ترجمه فارسى، ص 116.
13. جامع آيات و احاديث نماز، ص 81 به نقل از غررالحكم، ص 82.
14. جامع آيات و احاديث نماز، ص 94 به نقل از بحارالانوار، ج 82، ص 235.
15. سيماى نماز در قرآن و حديث، ص 49.
16. سيماى نماز در قرآن و حديث، ص 50.
17. جامع آيات و احاديث نماز، ص 260.
18. پرتوى از اسرار نماز، ص 92 - 94.
19. جامع آيات و احاديث نماز، ص 260.