توضیحات
دسته: ـ چرا در جامعه ما مرد به خواستگاري زن مي‌رود؟
بازدید: 2258

پرسش

چرا در جامعه ما مرد به خواستگاري زن مي‌رود؟

˜ پاسخ

خواستگاری در لغت به معنای «درخواست ازدواج کردن از دختر یا زن»[1] است و در اصطلاح فقهی به آن «خِطبه» اطلاق مي‌شود و آن عبارت است از درخواست مرد از زن برای ازدواج که قبل از مراسم عقد و اجرای صیغة ازدواج صورت مي‌گیرد.

زن در فرهنگ ایران ـ جامعه ما ـ گوهری گران‌بها و ارزشمند مورد خواست مرد بوده و از قدیم الأیام رسم بر این بوده است که مردان به عنوان خواستگار نزد زنان یا خانوادة آن‌ها مي‌رفتند و تقاضای همسری مي‌کردند. این رسم ضمن سازگاری با روحیه لطیف زنان، با حیای اجتماعی نیز به طور كامل سازگار است و از جمله عوامل حفظ حیثیت و حرمت زن شمرده مي‌شود؛ البته خواستگاری در میان هر قوم و ملتی آداب و سنن خاصي دارد که عرف عامه مردم، آن را ترسیم مي‌کند و اوضاع و شرایط زمان و مکان آن را تغییر مي‌دهد.

این عمل از سوي اسلام مورد توجه قرار گرفته و در دستورهاي ائمه اطهار: آداب و سنن خاصی برای آن شمرده شده است؛ از جمله اين كه  از لحن روایات مي‌توان استفاده کرد که خواستگاری از طرف مرد مي‌باشد؛ براي نمونه، از امام صادق7 روايت شده است به شخصی که قصد ازدواج داشت، فرمود: «دقت کن خودت را کجا قرار مي‌دهی و چه کسی را شریک اموال خودت مي‌کنی و بر دین و اسرار خود آگاه مي‌گردانی»؛[2] «زن چون گردنبند است، بنگر که چه به گردن مي‌آویزی.[3]»

البته در آیات قرآن خواستگاری حضرت شعیب از موسی7 برای یکی از دخترانش مطرح شده است[4] که خواستگاری خانواده عروس از داماد است.

حکمت‌ها و اسرار خواستگاری مرد از زن

1. خداوند طبیعت مرد را مظهر طلب، عشق و تقاضا، و زن را مظهر مطلوب بودن و معشوق بودن آفریده است. طبیعت زن را گل و مرد را بلبل، زن را شمع و مرد را پروانه قرار داده است. از بزرگ‌ترین عوامل حفظ حیثیت و حرمت زن این است که مردان به خواستگاری زنان مي‌روند.

این‌که زن به دنبال مرد برود خلاف حیثیت و حرمت زن است. برای مرد قابل تحمل است که از زنی خواستگاری کند و جواب رد بشنود و از زن دیگری خواستگاری کند، ولي برای زن که مي‌خواهد محبوب و معشوق و مورد ستایش باشد و بر قلب مرد بلکه بر سراسر وجودش حکومت کند، قابل تحمل نیست که مردی را به همسری خود دعوت کند و احیاناً جواب رد بشنود.

2. خواستگاری جنس مذکر از مونث شیوه‌ای طبیعی است که این اختصاص به جنس بشر ندارد بلكه حیوانات نیز معمولاً همین گونه عمل مي‌كنند. در نتيجه، اصل طبیعی و غریزی در خواستگاری این است که طلب از سوی مرد اعلام شود و پذیرش و رضایت از سوی زن باشد.
3. عرف و عادت در نوع خواستگاری و کیفیت آن تاثیر دارد و لازم است عرف هر منطقه رعایت شود تا افراد مورد تمسخر قرار نگیرند؛ برای مثال، در هند بسیار مي‌شود که خواستگاری از ناحیه خانواده عروس صورت مي‌گیرد. آن‌ها به سراغ خانواده داماد و انتخاب او مي‌روند و حتی سعی مي‌کنند با تعهد جهیزیه‌های سنگین دل آن‌ها را به دست آورند. در بسیاری از کشورهای غربي هر دو به خواستگاری یکدیگر مي‌روند. دختر و پسر مشخصات خود را در بعضی از روزنامه‌ها عنوان کرده و آمادگی خود را برای ازدواج با همسری که دارای شرایط و مشخصاتی چنین و چنان باشد، اعلام مي‌كند.[5]

پی‌نوشت‌ها:
[1]. فرهنگ بزرگ سخن، حسن انوری، ج 4، ص 2853.

[2]. وسائل الشیعه، ج 14، ص 14 و 17.

[3]. همان، ج 14، ص 14 ـ 17.

[4] . «(إِنِّي أُرِيدُ أَنْ أُنكِحَكَ إِحْدَى‏ ابْنَتَيَّ هَاتَيْنِ)؛ (شعيب) گفت: «در حقيقت من مى‏خواهم كه يكى از اين دو دخترم را به همسرى تو درآورم» (قصص/ 27)

[5]. انتخاب همسر و ازدواج، سید مهدی شمس الدین، شفق، چاپ اول، قم، 1375، ص 79.