توضيح پرسش
خداوند در آيه 27 سوره مؤمنون فرمود: ما به نوح وحي کرديم که در حضور ما و به دستور ما کشتي بسازند تا زماني که فرمان طوفان آمد و آب از «تنور» فوران کرد. منظور از فوران آب از تنور چيست؟
پاسخ
معناي ظاهر آيه اين است که ما به نوح وحي کرديم کشتي را در حضور ما و مطابق وحي ما بساز و هنگامي که فرمان ما براي غرق افراد سرکش قوم نوح فرا رسد و آب از تنور بجوشد، از هر يک از انواع حيوانات يک جفت در کشتي سوار کن.
اين آيه نکات بسيار زيبايي دارد که يکي از آن‌ها همين مطلب تنور است. حضرت نوح بعد از صبر زياد از خدا تقاضاي عذاب کرد. عذابي که خدا براي قوم نوح در نظر گرفت سيلاب عظيمي بود که انسان‌ها و حيوانات را نابود مي‌ساخت، از اين رو به حضرت نوح دستور داد کشتي بزرگي بسازد تا خود و خاندان و مؤمنان بر آن سوار بشوند و از هر نو حيوان يک جفت در آن جاي دهند تا نسل حيوانات باقي بماند.
چند نکته
1. فرمود: کشتي را در حضور ما بساز. در حقيقت کار حضرت طبق وحي الهي و برنامه از پيش تعيين شده بود، حتي برخي از آيه استفاده مي‌کنند که صنعت ساخت کشتيهاي عظيم سرچشمه الهي دارد، لذا: (فَأَوْحَينَا إِلَيهِ) ما به او وحي کرديم که کشتي بساز. بعد فرمود: با نظر ما باشد: (بِأَعْينِنَا وَوَحْينَا) اين برنامه طبق برنامه وحي و نظارت الهي سامان يافت تا کار با خيال آسوده پيش رود و نيز برنامه ريخته شده کاملاً اجرا بشود.
2. فرمود: «(إِذَا جَاءَ أَمْرُنَا وَفَارَ التَّنُّورُ)؛ تا آنگاه که فرمان (عذاب) ما فرا رسيد، و تنور فوران کرد!» واژه تنور به همان معناي تنور فارسي است. مفسران گفته‌اند تنور محلي است که در آن آتش مي‌افروزند تا نان پخته شود و مقصود از آن در اين آيه اين است که سطح آب زيرزميني آن قدر بالا آمده که از داخل تنورهاي منازل که معمولاً در نقطه پاييني ساخته مي‌شود، بيرون زد و اين يکي از نشانه‌هاي آن عذاب الهي بود؛ لذا فرمود وقتي اين نشانه ظاهر شد، «فسلک فيها من کل زوجين اثنين؛ از هر حيواناتي يک جفت را داخل کشتي ببريد» در احاديث هم اشاره شده است که آب از درون تنورها جوشيد و بيرون آمد.1
به احتمال ديگر
معناي مجازي مواد باشد، يعني تنور خشم پروردگار فوران کرد. در حقيقت جوشيدن تنور اشاره به خشم پروردگار است همان طور که در فارسي گفته مي‌شود خشم او تنوره کشيد. البته مانعي ندارد که آيه شريفه به هر دو معنا اشاره داشته باشد، هر چند با احتمال اول سازگارتر است.
3. در آيه 26 همين سوره مي‌خوانيم «(قَالَ رَبِّ انصُرْنِي به ما کَذَّبُونِ)؛ پروردگارا! مرا در برابر تکذيب‌هاي آنان ياري کن.»
در سوره نوح هم مي‌خوانيم «(وَقَالَ نُوحٌ رَّبِّ لاَتَذَرْ عَلَي الْأَرْضِ مِنَ الْکَافِرِينَ دَياراً)؛2 و نوح گفت: «پروردگارا! بر زمين، از كافران، هيچ ساكن خانهاى وا مگذار!»
حضرت نوح بعد از آن ملاحظه لجاجت‌هاي فراوان نفرين کرد هم‌چنين مي‌فهميم که خداوند به مخالفان مهلت مي‌دهد شايد سرعقل بيايند و دست از لجاجت بردارند و اين يک سنت الهي است.
1. تفسير صافي، ج 2، ص 443.
2. نوح، 26.