توضیحات
دسته: ـ در سوره لقمان مي‏فرمايد: «فقط خداوند از داخل رحم‏ها خبر دارد» در حالي كه امروزه با سونوگرافي و امثال آن مي‏توان از داخل رحم‏ها با خبر شد و هم‌چنين «نقش پدر و مادر در تعيين جنسيت»، چگونه با اين آيه سازگار است؟
بازدید: 620

پاسخ
  خداوند متعال در پايان سوره لقمان مي‏فرمايد:
  (إِنَّ اللَّهَ عِندَهُ عِلْمُ السَّاعَةِ وَينَزِّلُ الْغَيثَ وَيعْلَمُ مَا فِي الأَرْحَامِ وَمَا تَدْرِي نَفْسٌ مَّاذَا تَكْسِبُ غَداً وَمَاتَدْرِي نَفْسٌ بِأَي أَرْضٍ تَمُوتُ إِنَّ‌اللَّهَ عَلِيمٌ خَبِيرٌ)؛1 «در حقيقت، خدا، علم به ساعت (= قيامت) فقط نزد اوست و باران را فرو مى‏فرستد، و آنچه را كه در رحم‏ها (ى مادران) است مى‏داند و هيچ كس نمى‏داند فردا چه به دست مى‏آورد و هيچ‌كس نمى‏داند در چه سرزمينى مى‏ميرد؟ [چرا ]كه خدا داناى آگاه است». مفسران گفته‏اند علم به موارد پنجگانه‏اي كه در اين آيه مطرح شده منحصر به خداوند تبارك و تعالي است.
  حال پرسش اين است كه علم به رستاخيز، آينده افراد، مرگ انسان‏ها و ساعت دقيقش مخصوص خداوند است ولي امروزه جنس جنين دختر و پسر بودن را مي‏توان با خبر شد و يا در مورد بارش باران در علم هواشناسي پيش‏بيني‏هاي نسبتاً خوبي شود. بنابراين بين يافته‏هاي علوم تجربي و اين آيه شريفه در حقيقت توهم تعارض است كه براي رفع توهم نظر شما را به مطالب زير جلب مي‏كنيم.
  براي آيه شريفه مورد بحث مفسران دو تفسير ذكر كرده‏اند.
   تفسير اول
  مقصود اين باشد كه اين علوم مخصوص خداست، اما جزييات آن مراد است؛ به عبارت ديگر جزييات بارش باران مانند مكان و زمان دقيق آن، و هم‌چنين در مورد فرزندي كه در رحم است خصوصيات جسمي و خصوصيات روحي‏اش و استعدادهاي نهفته در وجود كودك و مانند آن را كسي نمي‏تواند به طور دقيق پيشگويي كند.
  آري، ممكن است ما با سونوگرافي به صورت كلي اطلاع پيدا كنيم دختر است يا پسر و حتي برخي از متخصصان بتوانند تشخيص دهند كه حدوداً چند روز ديگر به دنيا مي‏آيد، ولي جزييات دقيق در مورد خصوصيات جسمي و روحي و امثال آن از دسترس بشر خارج است ولي خداوند تمام اين جزييات را مي‏داند.
   تفسير دوم
  اين كه عبارت (وَيعْلَمُ مَا فِي الأَرْحَامِ) و جمله قبل از آن (وَينَزِّلُ الْغَيثَ) دو جمله معترضه است. بنابراين تفسير، علم به نزول‌باران و خصوصيات آن مخصوص پروردگار نيست و انحصار آن از آيه استفاده نمي‏شود. و معناي جمله (وَيعْلَمُ مَا فِي الأَرْحَامِ) هم اين است كه خدا آنچه را كه در رحم مادران است مي‏داند ولي از آنجا كه اين دو جمله معترضه است سياق انحصار علم امور مذكور به خدا، شامل اين قسمت آيه نمي‏شود.2 و ديگران هم مي‏توانند از داخل رحم‏ها و نزول باران اطلاع يابند.
  اگر تفسير دوم را در آيه بپذيريم ديگر اين آيه درصدد بيان اين نكته نمي‏باشد، كه فقط خداوند مي‏داند كه فرزند در رحم مذكر است يا مونث؛ بلكه آيه مي‏فرمايد «خداوند به اين مسأله علم دارد و اين علم ديگران را نفي نمي‏كند. بلكه انسان‏ها نيز مي‏توانند با كاوش در زمينه‏هاي مختلف در روابط با پديده‏ها و واكنش‏هاي شيمايي كرموزوم‏ها و سلول‏هاي جنين، تأثير غذاها و داروها، به جنس جنين پي ببرند و مقدماتي را براي اين كار فراهم كنند كه بچه پسر يا دختر شود و حتي مي‏تواند اين مسأله قبل از انعقاد نطفه يا بعد از انعقاد نطفه اتفاق بيفتد و آيات تعارضي با يافته‏هاي علوم‌پزشكي نخواهد داشت.
  دكتر «دَياب» در كتاب «طب در قرآن» بنابر فرضي كه تفسير اول را در آيه بپذيريم چند تفاوت بين علم خدا و علم بشر بر مي‏شمارد و مي‏گويد.
  1. علم خداوند معمولاً نياز به واسطه ندارد اما بشر نياز به دستگاه و واسطه دارد.
  2. علم خداوند در معرض سهو و خطا نمي‏باشد ولي انسان‏ها گاهي مرتكب سهو و خطا و اشتباه مي‏شوند.3
  3. خداوند تمام خصوصيات جنين را مي‏داند ولي ما برخي از آن را مي‏دانيم.
  جمع‏بندي و نتيجه‏گيري
  براي آيه شريفه مورد بحث دو تفسير ارائه شده است.
  1. مقصود از علم خداوند به جنين علم به جزييات جنين مي‏باشد (ويژگي‏هاي جسمي، روحي، استعدادها و...) و هم‌چنين منظور از علم خداوند به نزول باران، علم به جزييات آن مي‏باشد (زمان و مكان دقيق باران و مقدار دقيق آن و...)
  2. عبارت «وَيعْلَمُ‌ مَا فِي‌الأَرْحَامِ» و «يُنَزِّلُ الْغَيْثَ» دو جمله معترضه مي‏باشند بنابراين تفسير علم به «آنچه در رحم‏ها مي‏باشد» و علم به «نزول باران» مخصوص خداوند نيست بلكه ديگران نيز مي‏توانند از آن مطلع شوند.
  نتيجه: هر كدام از اين دو تفسير را كه بپذيريم در ميابيم كه آيه با يافته‏هاي علمي تعارض ندارد و در حقيقت توهم تعارض شده بود كه با اندكي دقت رفع توهم مي‏شود.
  در كتاب «پژوهشي در اعجاز علمي قرآن» اين آيات و آيات رعد/ 8 و فاطر/ 11 مطرح شده است و نظرات پزشكان مختلف از جمله دكتر پاك‏نژاد، دكتر دَياب و ديگران آمده است ديدگاه‏هاي تفسيري و صاحب‌نظران مثل تفسير شريف «الميزان»، «نمونه» و «اطيب البيان» و... مورد نقد و بررسي قرار گرفته است كه ذكر همه آن‌ها در اين مجال ممكن نيست، علاقه‏مندان مي‏توانند به كتاب مذكور رجوع فرمايند و مطلب را به طور مفصل پي‏گيري كنند.4
  
1. لقمان/ 34.
2. ر.ك: دکتر محمدعلي رضايي اصفهاني، پژوهشى در اعجاز علمى قرآن، ج 2، ص 522.
3. گاهى خبر داده‏اند فرزند داخل رحم، دختر يا پسر است ولى وقتى به دنيا آمده برعكس بوده و يا گاهى خبر مى‏دهند كه باران مى‏بارد ولى نمى‏بارد يا برعكس.
4. ر.ك: دکتر محمدعلي رضايي اصفهاني، پژوهشى در اعجاز علمى قرآن، ج 2، ص 520 به بعد.