توضیحات
دسته: در برخي آيات بعد از توبه اصلاح آمده مقصود از اصلاح‌كردن بعد از توبه چيست؟
بازدید: 1380

پاسخ
  اصلاح در آيات متعددي از قرآن با تعابير گوناگون آمده است.
  (فَمَن تَابَ مِن بَعْدِ ظُلْمِهِ وَأَصْلَحَ فَإِنَّ اللّهَ يتُوبُ عَلَيهِ)؛1 «اگر كسي بعد از ظلمي و گناهي كه انجام داده و توبه كند و اصلاح كند، خدا به سوي او باز مي‌گردد و توبه‌اش را مي‌پذيرد.»
  همين مضمون در آيات ديگر قرآن آمده و مكرر بر اين مسأله تأكيد دارد كه بايد توبه همراه با اصلاح و عمل صالح باشد يعني اگر كسي گناهي انجام داد مانند دروغ، كه فقط نافرماني خداست (به شرطي كه براي ديگران ضرر نداشته باشد) در اين مورد توبه او اثر را بر مي‌دارد و اما گاهي گناه از نوع ترك واجب است، مثلاً نماز نخوانده، اگر توبه كند آن پيامد و عذاب را مي‌تواند بردارد ولي قضاي نماز را بايد به جا آورد، در حقيقت اصلاح در اينجا به اين‌ معنا است كه اعمالي را كه ترك كرده (نماز، روزه و ...) قضايش را به جا آورد.
   چند مثال
  ـ اگر گناه از باب حق‌الناس باشد مثل سرقت يا فريب در معامله و... اصلاحش اين است كه مال مردم را برگرداند.
  ـ گاهي در گناهان اجتماعي، انسان ضربه‌اي به آبروي كسي مي‌زند مثلاً تهمت مي‌زند، با توبه پيامد گناه خودش را از بين مي‌برد و عذاب الهي برداشته مي‌شود، اما آبروي مسلماني از بين رفته و اصلاحش به اين است كه عذرخواهي كند و به مردم اعلام كند كه اين واقعيت نداشته و تهمت بوده است و سعي كند آبروي ريخته شده را باز گرداند.
  ـ گاهي اين گناهان اجتماعي، به وسيله عذرخواهي و حلاليت طلبيدن قابل جبران است، اين هم اصلاحش به همين است مثلاً در مورد غيبت، هم بايد توبه كرد كه آثار گناهش برداشته شود، هم بايد از آن شخص حلاليت طلبيد و در حقيقت اصلاحش به آن حلاليت طلبيدن است.
  اگر گناهان اجتماعي قابل جبران نباشد مثلاً غيبتي كه انجام داده يا ظلمي كه كرده، به شخص مقابل دسترسي ندارد كه از او حلاليت بطلبد، در اين موارد اصلاح بعد از توبه به استغفار است يعني براي آن شخصي كه به او دسترسي ندارد يا الان او را نمي‌شناسد و مالي را از او برده از جانب او صدقه بدهد و يا براي او استغفار كند كه در اين موارد اميد است اين «اصلاح بعد از توبه» محسوب ‌شود.

  
1. مائده/ 39 و طه/ 82 و مريم/ 60 و فرقان/ 70 و...