توضیحات
دسته: آیا اعمال پدر و مادر در نسل‌های بعد اثر دارد و این تأثیر با عدالت سازگار است؟ چرا اگر گذشتگان ما، کار خوب یا بد انجام داده باشند، نتایج آن کارها در این دنیا به ذرّیه آن‌ها می‌رسد؟ آیا این مطلب با عدالت خداوند در تناقض نیست؟ در صورت عمل بد آن‌ها وظیفه‌ ذری
بازدید: 675

پاسخ
الف: تأثير اعمال پدر و مادر در نسل آينده
  در پاسخ، نظر شما را به نکات زير جلب مي‌کنيم:
  1. اصل اثرگذاري اعمال پدران بر فرزندان در دو بخش «جسمي» و «روحي» از جمله خبرهايي است که قرآن و روايات ما را به آن رهنمون شده‌اند1؛ دانشمندان علوم‌تجربي نيز در برخي جهات به همين ‌نتيجه رسيده‌اند.
  2. لازم است بدانيم که «آثار اخروي» اعمال انسان‌ها به هيچ وجه به شخص ديگر نمي‌رسد اما آثار دنيوي اعمال در صورت مشيت الهي و خواست خداوند با عنوان «نعمت بخشي» و يا «عذاب» و يا «امتحان» به شخص ديگر مي‌رسد. همان‌گونه که علامه‌ طباطبايي; در ذيل آيه‌ 9 از سوره‌ نساء فرموده‌اند.2
  3. دقت در اين مطلب لازم مي‌نمايد که تأثيرگذاري، ريشه در اختيار انسان‌ها دارد و لذا انسان‌هاي خوب و پرهيزکار آثار خوبي را در فرزندان و ذريه‌ خود بر جاي مي‌گذارند و انسان‌هاي بدکردار و بي‌مبالات بر اثر سوء اختيار تأثيرات ناگواري را در نسل خود بر جاي مي‌گذارند، با اين حال ما با دو دسته از تأثيرات روبه‌رو خواهيم بود. 1. تأثيرات خوب 2. تأثيرات بد.
  يعني همان طور که به افراد «تاثيرات بد» منتقل شده، «تاثيرات خوب» را نيز به ارث برده‌اند، و سرّ اين نقل و انتقال‌ها نيز در نظام «عِلّي و معلولي» هست که حاکم بر پديده‌هاي اين جهان است3.
  4. ولي آن چه مهم است اين است که اين تأثيرات منفي و بد، جزيي و سطحي مي‌باشد و آن قدر بزرگ نيست که غيرقابل تغيير باشند.
  به عبارت ديگر مثلث شخصيت انسان از سه ضلع «اراده»، «محيط» و «وراثت» تشکيل شده است، که «اراده» نقش مهم و اصلي را بازي مي‌کند و مي‌تواند آثار محيط و وراثت را از بين ببرد و وضعيت را به نفع انسان رقم بزند. چنان چه همسر فرعون با اراده قوي توانست در محيط فاسد بر مشکلات فائق آيد و رستگار شود.
  از اين‌رو با توجه به مطالب فوق مي‌بينيم: اثراتي که از گذشتگان به ما رسيده «تنها» سبب، براي «شقاوت» و «سعادت» انسان نمي‌باشد، بلکه اين آثار در وجود انسان فقط «زمينه‌اي» است براي شقاوت و سعادت که تغيير و درمان آن ممکن مي‌باشد و زحمت‌هايي که براي تغيير يا درمان اين آثار منفي موروثي متوجه انسان مي‌شود، خداوند بدون مزد و پاداش نمي‌گذارد.
  لذا انساني که از گذشتگانش صفت بُخل به او رسيده، وقتي با خود مبارزه مي‌کند و انفاق مي‌کند اجر و منزلت و پاداش او نزد خدا، از ديگران بيشتر است و همين طور در مورد آثار ديگر و به همين ترتيب انساني که از پدر و مادر فاسد و گناهکار به دنيا آمده و در محيط فاسد زندگي کرده و مرتکب گناه شده، روز قيامت عذاب او کمتر است از شخصي که از پدر و مادر صالح و در محيط سالم بدنيا آمده ولي مرتکب گناه شده است، ولي به هر حال عذاب دارد، چون خداوند به او اراده داده بود و مي‌توانست بر آثار «وراثت» و «محيط فاسد» خود غلبه کند. از آن چه گذشت معلوم شد: شخصي که در خانواده‌ فاسد به دنيا آمده با شخصي که در خانواده صالح به دنيا آمده هر دو در پيشگاه خدا مسئولند و مؤاخذه مي‌شوند ولي اين مؤاخذه به طور يکسان نمي‌باشد تا عدالت خدا زير سوال برود. بلکه هرکدام نسبت به امکانات و موهبت‌هايي که خدا به آن‌ها داده (مثل پدر و مادر صالح و...) مسئول مي‌باشند و بايد پاسخگو باشند و اين است «عدل الهي».
ب: چگونه مي‌توان از اين آثار در امان ماند؟
   اول: مرحله شناسايي آثار
  انسان بايد طي يک خودشناسي دقيق به اين آثار، معرفت پيدا کند.
   دوم: مرحله واکنش و جلوگيري
  بعد از شناخت اين آثار شخص در دو موقعيت قرار مي‌گيرد.
  الف: اگر در مقابل عمل انجام شده قرار گرفته و آن آثار به او منتقل شده است، مي‌تواند آثار خوب (مثل محبت به اهل‌بيت:) را در خود تقويت کند و آثار بد را به مرور زمان کم‌رنگ کند و درصدد از بين بردن آن برآيد، که در اين راه شايسته است ضمن توسل به ائمه اطهار: و درخواست کمک از آن بزرگواران، از نظرات اولياء خدا و اساتيد اخلاق نيز استفاده کند.
  ب: اگر اثري هنوز به شخص نرسيده ولي با توجه به شناخت از گذشتگان و معرفت به خود احتمال وقوع آن آثار مي‌رود، مي‌توان براي جلوگيري يا رفع آن از صدقه، دعا، توسل به اهل‌بيت: و غيره بهره جست. در اين مورد مي‌توان به کتب معتبر ادعيه مراجعه نمود.
معرفي کتاب
  براي مطالعه بيشتر در اين موضوع مراجعه فرماييد به:
  1. عدل الهي، استاد شهيد مطهري
  2. عدل در جهان‌بيني توحيدي، استاد محمدي ري‌شهري
  3. اصول عقايد، استاد محسن قرائتي


1. در قرآن كريم مى‏توانيد به آيه‏ 9 از سوره‏ نساء و آيه‏ 80 و 82 از سوره كهف و تفاسير مربوط به آن رجوع فرماييد.
2. الميزان، ج 13، ذيل آيه.
3. براى اطلاعات بيشتر در مورد نظام على و معلولى (علت و معلول) مى‏توانيد رجوع فرماييد به كتبى كه در پايان بحث معرفى مى‏شود.