توضیحات
دسته: درباره ترجمه و انواع و امکان آن توضیح دهید.
بازدید: 1896

پاسخ
1. ضرورت ترجمه
  ترجمه قرآن از بحث‌هاي مهمي است که کار کمي در مباني نظري آن شده است. هر چند همواره ترجمه‌هاي فارسي ارزشمندي وجود داشته است. اين ترجمه‌ها گاه نواقصي داشته‌اند و دارند چون ترجمه‌هاي موجود، معمولاً فردي‌اند کار فردي هم قاعدتاً خالي از اشکال نمي‌تواند باشد، لذا بايد به طرف ترجمه جمعي قرآن برويم و گروهي از متخصصان مختلف ترجمه جمعي ارايه بکنند. ترجمه قرآن بر اساس نقل‌هاي تاريخي از زمان سلمان فارسي; شروع شد.1. روزي سلمان خدمت پيامبر اکرم9 رسيد و عرض کرد: گروهي از اهل فارس از من خواسته‌اند سوره حمد را به زبان فارسي ترجمه بکنم و حضرت به او اجازه داد و او (بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ) را به «به نام يزدان بخشاينده» ترجمه کرد.
  اين رويکرد ادامه يافت تا اين که در قرن دوّم و سوّم به ويژه از قرن چهارم به بعد ترجمه‌هاي ارزشمندي نوشته شد و قرن چهارم، پنجم و ششم دوره شکوفايي ترجمه قرآن به زبان فارسي است. اما بعد از آن ترجمه تا قرن چهاردهم و اوايل قرن پانزدهم دوره رکود را تجربه کرد و تنها بعد از انقلاب اسلامي بود که ده‌ها ترجمه خوب و ارزشمند از قرآن منتشر گرديد.
  قرآن کريم به حدود صد و بيست زبان ترجمه شده است، در حالي که کتاب مقدس تورات و انجيل در حدود دو هزار ترجمه دارد.
2. مباني و ترجمه قرآن
  ترجمه قرآن مباني خاصي دارد و بايد مباني ادبي، روش‌‌شناختي و زبان‌شناختي، مباني کلامي، قرآني حتي فقهي را در بحث ترجمه رعايت کرد.
  و هم‌چنين مترجم قرآن غير از شرايط عام لازم براي ترجمه مثل تسلط بر زبان مبدأ و مقصد و... بايد شرايط ويژه‌اي داشته باشد. مترجم قرآن بايد شرايط مفسر قرآن را هم داشته باشد و از تفسير به رأي بپرهيزد.
  همان طور که لازم است از ترجمه به رأي پرهيز بکند. برخي طهارت روحي، آداب و اخلاق را هم جز شرايط دانسته‌اند که به نظر مي‌رسد شرط کمال باشند. بنابراين لازم است مترجم دانش‌هايي داشته باشد که در ترجمه‌اش مؤثر است مثل فقه، علوم تجربي، ادبيات، تفسير و... .
روش‌هاي ترجمه قرآن
  سه روش در ترجمه قرآن هست.
  1. ترجمه تحت‌اللفظي: در اين روش قرآن کلمه به کلمه ترجمه مي‌شود. به اين روش، حرفي و هم‌گون نيز گفته مي‌شود. در اين ترجمه هر لغتي را ذيل خودش و متناسب با آن، ترجمه مي‌کنند و لازم نيست ساختار، جمله به جمله رعايت بشود، مثلاً با اين‌که فعل در زبان‌ فارسي در آخر جمله مي‌آيد بر عکس عربي، در ترجمه تحت‌اللفظي فعل مثل زبان عربي در اول مي‌آيد و کاملاً مطابق متن مي‌شود. اين نوع ترجمه بيشتر براي آموزش مناسب است، مثل ترجمه آقاي آيتي.
  2. ترجمه تفسيري: برخي از ترجمه‌ها مباحث تفسيري را هم در ترجمه داخل مي‌کنند و مي‌خواهند پيام آيه را برسانند، مثل ترجمه مرحوم الهي قمشه‌اي و فيض الاسلام، لذا بسياري از مطالب تفسيري را هم داخل ترجمه مي‌آورند.
  3. ترجمه جمله به جمله: به اين ترجمه، محتوا به محتوا يا ترجمه امين هم گفته مي‌شود. در اين روش جمله به جمله يا هسته به هسته ترجمه مي‌شود و مترجم هر جمله عربي را به يک جمله فارسي با حفظ ساختار زبان فارسي ترجمه مي‌کند و موجب مي‌شود مخاطب مطلب را زودتر بفهمد.
  اين ترجمه حد وسط است بين ترجمه کلمه به کلمه و ترجمه آزاد و تفسيري است، مثل ترجمه آيت الله مکارم شيرازي.


1. تاج التراجم في تفسير القرآن للاعاجم، ج 1 (مقدمه)، ص 3، ج 1، ص 8.