توضیحات
دسته: منظور از ملکوت آسمان‌ها و زمین در سوره انعام آیه 75 چیست؟
بازدید: 5039

پاسخ
  در اين آيه مي‌خوانيم: «(وَکَذلِکَ نُرِي إِبْرَاهِيمَ مَلَکُوتَ ‌‌السَّماوَاتِ وَالْأَرْضِ وَلِيکُونَ مِنَ الْمُوقِنِينَ)؛1 و اين گونه، فرمانروايي مطلق آسمان‌ها و زمين را به ابراهيم نمايانديم؛ (تا بدان استدلال کند) و به خاطر آن که از يقين‌کنندگان باشد.»
  واژه ملکوت در اصل از ريشة ملک و به معناي حکومت و مالکيت است. «واو» و «نا» آخر کلمه براي تأکيد و مبالغه است. بنابراين مقصود از ملکوت فرمانروايي مطلق خدا بر سراسر عالم هستي است.
ملکوت چيست؟
  مفسران در مورد اين که ملکوت آسمان و زمين که خدا به حضرت ابراهيم7 نشان داد چه بود، چند ديدگاه دارند.
  1. اين آيه فشرده‌اي از آيات بعد است که به خداشناسي حضرت ابراهيم7 با ديدن ماه و خورشيد مي‌پردازد؛ اين که وقتي ماه را مي‌بيند مي‌گويد اين پروردگار است و چون غروب مي‌کند، مي‌گويد اين براي پروردگاري مناسب نيست و چون خورشيد را مي‌بيند، همان سخن را تکرار مي‌کند آنان مي‌گويند اين ماجرا همان مشاهده ملکوت است.
  2. عالم ملکوت، عالم اسرار و نظم و شگفتي جهان ما و جهان غيب است. توضيح اين که دو عالم مُلک و ملکوت (عالم طبيعت و ماوراي طبيعت) داريم و عالم ملکوت همان عالم غيب و سرّ جهان است. از امام باقر7 حکايت شده است که خداوند به چشم حضرت ابراهيم7 نوري بخشيد که عمق آسمان‌ها و زمين را ديد.2
  احاديث ديگري هم داريم که براساس آن‌ها خدا همان گونه که ملکوت را به ابراهيم7 نشان داد به پيامبر اسلام9و ائمه اطهار:هم نشان داد.3
  اين احاديث مسأله را به صورت عميق‌تري مطرح مي‌کنند؛ اين که خداوند چشمي عطا مي‌کند که مي‌توانند ژرف‌نگر باشند و به ظواهر طبيعت اکتفا نکنند.
  خداوند در پايان آيه مي‌فرمايد: «(وَلِيکُونَ مِنَ الْمُوقِنِينَ)؛ و به خاطر آن که از يقين کنندگان باشد.» در حقيقت حضرت ابراهيم به يگانگي خدا يقين داشت و اين تعيين با مطالعه اسرار آفرينش به کمال رسيد. از ذيل آيه نيز استفاده مي‌شود که اهل يقين شدن يکي از آثار ديدن ملکوت است.
فرق يقين و اطمينان
  در بحث زنده کردن موجودات حضرت ابراهيم7، فرمود: تا قلبم مطمئن شود. اطمينان مرتبه علم عادي است، اما يقين مرتبه بالاتري است و سه درجه (علم اليقين، حق اليقين و عين اليقين) دارد. يقين که عالي‌ترين درجه ايمان است، در اثر داشتن ديد ملکوتي پديد آمد.


1. انعام، 75.
2. نور الثقلين، ذيل آيه، تفسير صافي، ج 2، ص 131 و 132.
3. تفسير صافي، ذيل آيه.