توضیحات
دسته: با توجه به آیه 221 و 222 سوره بقره چرا خداوند امر فرمود: از زنان محیض دوری کنید؟
بازدید: 2280

پاسخ
  خداوند در آيه 222 سوره بقره مي‌فرمايد: «(وَيسْأَلُونَکَ عَنِ المَحِيضِ قُلْ هُوَ أَذي فَاعْتَزِلُوا النِّسَاءَ فِي الْمَحِيضِ وَلاَتَقْرَبُوهُنَّ حَتَّي يطْهُرْنَ)؛1 اي پيامبر از تو در مورد عادت ماهيانه زنان مي‌پرسند: بگو آن رنجي است از اين‌رو در عادت ماهيانه از زنان کناره‌گيري کنيد. (فَإِذَا تَطَهَّرْنَ فَأْتُوهُنَّ مِنْ حَيثُ أَمَرَکُمُ اللّهُ إِنَّ‌اللّهَ يحِبُّ التَّوَّابِينَ وَيحِبُّ الْمُتَطَهِّرِينَ)2 و هنگامى كه پاك شدند، پس از جايى كه خدا به شما فرمان داده، به آنان [در] آييد؛ كه خدا، توبه كاران را دوست دارد، و پاكان را (نيز) دوست دارد».
شأن نزول آيه
  در زمان صدر اسلام دو گروه يهودي و مسيحي در مدينه زندگي مي‌کردند. يهودي‌ها در مورد عادت ماهيانه زنان خيلي سخت‌گيري مي‌کردند و هر نوع معاشرت آن‌ها را با مردان حرام مي‌دانستند، حتي با آن‌ها غذا نمي‌خوردند و نمي‌خوابيدند. در مقابل گروه‌هايي هم بودند که اصلاً به اين حالت زنانگي توجهي نداشتند. مشرکان عرب که بعداً برخي از آن‌ها مسلمان شده بودند، با اخلاق و عادات يهود در مدينه انس گرفته بودند و با زنان در عادت ماهيانه مثل يهودي‌ها رفتار مي‌کردند. به اين مناسبت برخي از مسلمان‌ها در اين مورد از پيغمبر9 پرسش کردند که اين آيه در جواب آن‌ها نازل شد.
  چون آميزش جنسي با زنان در اين حالت زيان‌هاي بهداشتي هم دارد؛ برخي گفته‌اند اين که قرآن فرمود: «(أَذي فَاعْتَزِلُوا النِّسَاءَ فِي الْمَحِيضِ)؛ از زنان در اين حالت دوري بکنيد» يعني با آن‌ها هم بستر نشويد، اشاره به اين دارد که چنين هم‌بستر شدن زيان‌هايي براي دو طرف دارد. برخي از پزشکان هم زيا‌ن‌هاي بهداشتي‌اش را بيماري‌هاي آميزشي، آلوده شدن دستگاه‌هاي تناسلي، پرورش ميکروب‌ها و ... يادآور شده‌اند.3 لذا اسلام همگام با فطرت انسان که در اين حالت در رنج است آميزش را ممنوع کرد.
  در حقيقت قرآن کريم راه‌حل ميانه‌اي را مطرح کرد تا نه زنان منزوي شوند و نه بي بند و باري بروز کند، بلکه ضمن حفظ شخصيت زن از ضررهاي بهداشتي جلوگيري شود. اين آيه شريفه دستور مي‌دهد تا زماني که خانم‌ها از حالت عادت ماهيانه خارج و به اصطلاح پاک نشده‌اند از آميزش جلوگيري بشود و بعد از پاک شدن نزديکي شود.4
  در ادامه آيه فرمود: «(فَإِذَا تَطَهَّرْنَ فَأْتُوهُنَّ مِنْ حَيْثُ أَمَرَكُمُ اللّهُ ...)؛ و هنگامى كه پاك شدند، پس از جايى كه خدا به شما فرمان داده، به آنان [در] آييد؛ كه خدا، توبه كاران را دوست دارد، و پاكان را (نيز) دوست دارد.» اين قسمت اخير آيه که فرمود خدا توبه کاران را دوست دارد و پاکان را، شايد اشاره به اين باشد که ممکن است برخي به خاطر فشار غريزه جنسي در آن حالت‌ها نتوانند جلوي خودشان را بگيرند بنابراين راه توبه و بازگشت اين‌گونه افراد هم باز است تا دست از کارشان بردارند و نيز توبه بکنند و به سوي خدا باز گردند؛ البته کسي که مرتکب چنين کاري شود، بايد کفاره هم بدهد.
  توضيح آيه 223: خداوند در ادامه آيه قبل در آيه 223 مي‌فرمايد: «(نِسَاؤُکُمْ حَرْثٌ لَکُمْ فَأْتوْا حَرْثَکُمْ أَنَّي شِئْتُمْ وَقَدِّمُوا لْأَنْفُسِکُمْ وَاتَّقُوا اللّهَ وَاعْلَمُوا أَنَّکُمْ مُلاَقُوهُ وَبَشِّرِ الْمُؤْمِنِينَ)؛5 زنان شما کشت‌زار شما هستند، پس هرگونه بخواهيد مي‌توانيد به کشت‌زارتان درآييد و اثر نيکي را براي خود از پيش بفرستيد پس تقوا پيشه کنيد و بدانيد که به ملاقات خدا مي‌رويد و به مومنان بشارت بده.»
  آيه شريفه خانم‌ها را به کشت‌زار تشبيه مي‌کند. اگر کشت‌زار از بين برود جامعه بشري نابود مي‌شود و روشن است که ادامه حيات انسان به غذا و غذا به مزرعه بستگي دارد.
  اين جا هم مي‌خواهد بفرمايد: جامعه بشري بدون وجود خانم‌ها نابود مي‌شود. قرآن با اين مثال زيبا ضرورت وجود زن را تبيين مي‌کند و نشان مي‌دهد که زن براي شهوت راني نيست؛ وسيله تداوم نسل بشر است.
  در ادامه فرمود: «(فَأْتوْا حَرْثَكُمْ أَنَّى‏ شِئْتُمْ)؛ هرگونه که مي‌خواهيد با خانم‌هايتان درآييد» گفته‌اند «اَنّي» براي توسعه در چگونگي گونه‌ها، زمان و مکان آميزش است، چون اين مي‌تواند به معناي مکان و هم آن حالت باشد. بنابراين اين بخش از آيه به حقوق مردها نسبت به زنان اشاره دارد.
  خداوند در پي اين مقدمات مي‌فرمايد: (وَقَدِّمُوا لْأَنْفُسِكُمْ) انسان‌ها معمولاً ازدواج را با هدف مقدسي انجام نمي‌دهند، ولي قرآن کريم و اسلام مي‌خواهد ازدواج هدف مقدسي داشته باشد. (وَقَدِّمُوا لْأَنْفُسِكُمْ) يعني اگر شما هدف مقدسي در ازدواج داشته باشيد و انسان صالح پرورش دهيد براي روز رستاخيز ذخيره‌اي فراهم آوريد، عمل شما عبادت مي‌شود و کار خير به شمار مي‌آيد.
  از پيامبر اکرم9 حکايت شده است: وقتي انسان از دنيا مي‌رود و برنامه عملش تمام مي‌شود،، چيزي براي خودش ندارد، مگر سه چيز:
  1. صدقه جاريه: انسان کار خيري بکند که منافعش ادامه داشته باشد مثل مدرسه سازي، مسجدسازي.
  2. آثار علمي: مثل کتاب و ...
  3. فرزندان صالح: با عمل و سخن براي پدر و مادر طلب آمرزش بکند.6
  اين حديث در حقيقت به همين (وَقَدِّمُوا لْأَنْفُسِكُمْ) اشاره دارد که شما با ازدواج و پرورش فرزندان صالح مي‌توانيد براي آخرت خود پس اندازي بکنيد. در پايان مي‌فرمايد: تقوي الهي را پيش بگيريد و به مومنان که اين راه‌ها را ادامه خواهند داد بشارت بده.


1. بقره / 222.
2. همان.
3. ر.ک: فلسفه احکام؛ پژوهشي در اعجاز علمي قرآن.
4. برخي از مراجع بعد از پاکي غسل را لازم مي دانند بنابراين هر کسي بايد به رساله مرجع تقليد خود مراجعه بکند. از روايات هم استفاده مي شود علاوه بر پاکي خانم ها بايد غسل ـ بعد يا قبل از آميزش ـ انجام گيرد.
5. بقره / 223.
6. مستدرک وسائل الشيعه، ج 12، ص 230، ح 13960، بحارالانوار، ج 2، ص 22، ح 65، ص23، ح 70؛ روضة الواعظين، ج 1، ص 11، منية المريد، ص 103.