توضیحات
دسته: ـ راهکارهای سالم‌سازی ارتباط دختر و پسر چیست؟
بازدید: 1616

پرسش

راهکارهای سالم‌سازی ارتباط دختر و پسر چیست؟

˜ پاسخ

سالم‌سازی ارتباط دختر و پسر وابسته به تقویت مبانی اخلاقی و اعتقادی است که طرفین (دختر و پسر) با تقویت این دو مبنا می‌توانند ارتباط سالمی در جامعه اسلامی داشته باشند.

در صورت عدم تحقق مبانی پیش گفته و ضرورت ارتباط طولانی مدت، راهکار شرعی، ایجاد عقد موقت است[1].

توضیح راهکارها

1. تخلق به اخلاق معاشرت که در زمینه‌های زیر توصیه می‌گردد:

الف) حیا

از امیرالمومنین علی7 نقل شده است که حیا موجب پیدایش هر زیبایی است[2]؛ بنابراین، برای زیبا شدن هرچه بیشتر زندگی و جلا بخشیدن به روابط و معاشرت، به کار بردن این مفهوم راهگشاست. شرم و حیا به معنای خودداری از حرکت و عملی است که انجامش مورد سرزنش و ملامت باشد. و در این مورد خاص حالتی بسیار با ارزش و مانعی فوق العاده مهم در برابر گناه و کیفیتی قابل توجه است. بی‌تردید کسی که به خداوند ایمان دارد و از قیامت و حوادث آن بیمناک است، چه در آشکار و چه در پنهان از این‌که در محضر پروردگار به گناه و معصیت دست بزند، حیا و شرم می‌کند و در نهایت با کمک و یاری این حالت نفسانی، به سوی گناه گام بر نمی‌دارد.

پیامبر اسلام9 فرمود:اما حیا، حقیقتی است که امور و خصلت‌هایی از آن منشعب می‌شود؛ مانند نرم خویی، مهربانی، آگاهی و توجه به مراقبت خدا در پنهان و آشکار، سلامت نفس، دوری از گناه و شر، خوش‌رویی، بزرگواری و بلندی نظر،‌ پیروزی، نام نیک در میان مردم...؛ این‌ها خصلت‌هایی است که خردمند به وسیله حیا به آن‌ها می‌رسد؛ پس خوشا به حال کسی که خیرخواهی خدا را بپذیرد و از رسوایی‌اش در محضر حق بترسد[3].

از رسول گرامی اسلام9 نقل شده است که مانند پیامبران باقی نمی‌ماند مگر سخن مردم که اگر حیا نکنی هر کاری انجام خواهی داد[4].

این سخن رسول خدا که بیانگر و مؤید ضرب‌المثل معروف عرب است، روشنگر این واقعیت می‌باشد که حیا جوهرة هر خوبی است؛ زیرا اگر انسان به مرتبه‌ای برسد که هرچه بخواهد انجام بدهد، از مرتبة انسانیت خارج می‌شود و آنچه در این راستا پیشگیر، مانع و همچون سدی است در برابر تمایلات انسانی، حیاء و شرم می‌باشد.

همچنین از امیرالمومنین علی7 نقل شده است که عاقل‌ترین مردم با حیاترین آن‌هاست[5].

نقش حیا در سالم سازی روابط به گونه‌ای پر اهمیت است که بدون آن حتی ایمانی وجود ندارد[6] و جایی که ایمان وجود نداشته باشد، رابطه معنا ندارد و برای ایجاد یک ارتباط خوب و شایسته، حیا ضرورت دارد.

ب ـ رعایت حجاب شرعی

 دختر در ارتباط با پسر باید مراقب حریم خود باشد و در پاسخ بی‌حیایی او خود را در دژ مستحکم حجاب بپوشاند؛ زیرا پوشش کامل همچون سدی می‌تواند جلوی روابط ناسالم را بگیرد و روابط سالم را تقویت کند؛ البته از نظر روابط اجتماعی ثابت شده است که افراد بی‌حیا نسبت به افراد محجب و پوشیده مراقب اعمال خود هستند و آن گاه بی‌حیایی خود را ظاهر می‌سازند که از طرف مقابل نیز بی‌حیایی ببینند. استاد شهید مرتضی مطهری در این زمینه می‌نویسد: نبودن حریم میان زن و مرد و آزادی معاشرت‌های بی‌بند و بار، هیجان‌ها و التهاب های جنسی را افزایش می‌دهد و تقاضای سکس را به صورت یک عطش روحی و یک خواست اشباع نشدنی در می‌آورد. غریزه جنسی غریزه‌ای نیرومند، عمیق و دریا صفت است، هرچه بیشتر اطاعت شود سرکش‌تر می‌گردد؛ همچون آتش که هرچه به آن بیشتر خوراک بدهند، شعله‌ورتر می‌شود[7]...»

ضرورت حجاب و پوشش در مورد زن جای هیچ شک و تردیدی نیست، ولی آنچه در سالم‌سازی روابط کمک می‌کند، افزون بر پوشش زن، پوشش مرد است.

درست است که مردها وظیفه دارند تنها شرمگاه (از ناف تا زانو) خود را بپوشانند، ولی مرحوم صاحب عروة‌الوثقی مسأله  را این گونه مطرح می‌کند: «بر مردان پوشش واجب نیست، مگر در عورت؛ اما اگر علم داشته باشیم که زنان عمداً به بدن ما نگاه می‌کنند، پوشش از باب حرمت تعاون بر اثم واجب است[8]. به این معنا که اگر مرد برهنه ظاهر شود؛ در صورت نگاه زنان به او مقدمات گناه فراهم می‌شود.»

اگر مردی با قصد به حرام انداختن زن بدون لباس بیرون بیاید، کمک به گناه صدق می‌کند؛ زیرا قصد وقوع گناه توسط زنان را نموده و این کار کمک به انجام دادن گناه است، ولی اما اگر چنین قصدی نداشته باشد و فقط احتمال داشته باشد از عدم پوشش وی عده‌ای به گناه بیفتند، کمک به گناه صدق نمی‌کند.

اما آنچه در سالم‌سازی روابط دختر و پسر مطرح می‌باشد، پوشش طرفین است؛ آن‌جا که دختر و پسر با هم معاشرت دارند، باید تمامی مقدمات احتمالی وقوع گناه از جمله برهنه بودن مرد برداشته شود و مرد با ظاهری محجوب حاضر شود و البته حجاب مرد ارتباطی کامل و استوار با حیا دارد که پیش‌تر از آن یاد شد.

ج) عفت چشم و چشم پوشی

نگاهی شهوت آلود به جنس مخالف تنها به زن و شوهر اختصاص دارد و هیچ زن و مرد دیگری نمی‌توانند چنین نگاهی به یکدیگر داشته باشند.

نگاه بدون قصد شهوت به غیر از دست و صورت زن نامحرم حرام است. در مورد نگاه کردن به دست و صورت زن نامحرم[9] صاحب عروة‌الوثقی و حضرت امام می‌فرمایند: احتیاط در این است که نگاه کردن جایز نباشد[10].

افزون بر این، آگاهی از آثار وضعی نگاه به نامحرم می‌تواند گام مؤثری در تقویت این راهکار باشد. از امام صادق7 روایت شده است: «نگاه، تیری است از تیرهای زهرآگین شیطان؛ کسی که برای خداوند متعال نگاه را ترک کند، خداوند عزوجل آرامشی همراه با ایمان به او می‌چشاند.[11]

از سوی دیگر توجه به آثار فراوان چشم پوشی، خود راهکاری است برای سالم‌سازی ارتباط دختر و پسر که تنها به یک نمونه اشاره می‌شود. از امام صادق7 روایت شده است: «هر کس زنی را ببیند و چشمش را به آسمان بیاندازد یا آن را برگرداند، به زودی خداوند مزة ایمان را به او خواهد چشاند.[12]»

د) تقویت اعتقاد به مبدأ و معاد

امام خمینی; در کلام نغز و شیوایی که برگرفته از آیات و روایات است، می‌فرمایند: «عالم محضر خداست، در محضر خدا معصیت نکنید.»

تمام هستی (عالم) به صورت یک مجموعه واحد محضر و دفتر دادگاه است و قاضی این دادگاه نیز حاضر است؛ اعتقاد به وجود خدای متعال و نظارت دائمی او و همچنین اعتقاد به روز رستاخیز از مهم ترین راهکارهای سالم سازی ارتباط دختر و پسر است. در این زمینه، اشاره به ارتباط حضرت یوسف7 و زلیخا می‌تواند راه‌گشای بسیاری از مسایل پیش آمده برای جوانان باشد. حضرت یوسف7 در پاسخ افزون طلبی زلیخا به او یک جمله گفت: «معاذ الله»؛ « و آن [زنى‏] كه آن (= يوسف) در خانه‏اش بود، از وجودش تمنّاى كامجويى كرد؛ و همه درها را محكم بست و گفت: «بيا (كه من آماده) براى تواَم!» (يوسف) گفت: «پناه بر خدا! در حقيقت او پرورش‌دهنده من است؛ جايگاه مرا نيكو داشت؛ (پس خيانت به او ستمكارى است و) قطعاً ستمكاران رستگار نمى‏شوند.»[13]

پیام‌های هشدارآمیز داستان یوسف و زلیخا

1. پسرهای جوان که در خانه‌های زنان کم‌تقوا و نامحرم هستند، تنها نباشند؛ زیرا باب مراوده باز می‌شود.

2. گناهان بزرگ با مراوده و نرمش شروع می‌شود.

3. حضور زن و مرد، پسر و دختر در فضای در بسته، زمینه را برای گناه فراهم می‌کند.

4. عشق در اثر مراوده و به تدریج پیدا می‌شود، نه به صورت دفعی و یک باره؛ بنابراین از معاشرت‌های طولانی مدت تا حد امکان پرهیز شود.

5. در برابر قدرت شهوت، همسر پادشاه نیز به زانو در می‌آید.

6. موقع هجوم حمله شیطان یاد خدا بهترین راهکار است.

7. یاد عاقبت گناه مانع ارتکاب آن است.

8. توجه به خدا مهم‌ترین عامل بازدارنده است.

9. یک لحظه گناه، انسان را از رستگاری ابدی دور می‌سازد.
10. ضرورت شکر نعمت دهنده اقتضا می‌کند گناه نکنیم[14].

پی‌نوشت‌ها:
[1]. ر.ک: عقد موقت در همین نوشتار.

[2]. «الحیاء سبب الی کل جمیل»، بحارالانوار، ج 77، ص 211، ح 1.

[3]. حسین انصاریان، فرهنگ مهرورزی، ص 120. به نقل از تحف العقول، ص 17 و بحارالانوار، ج 1، ص 118، باب 4، حدیث 11.

[4]. عیون اخبار الرضا، ج 2، ص 56، حدیث 207.

[5]. غررالحکم، 2900.

[6]. «لاایمان لمن لاحیاء له»: (امام صادق7)، کافی، ج 2، ص 106، حدیث 5.

[7] . مساله حجاب، استاد مرتضی مطهری.

[8] . «یجب علی النساء التستر کما یحرم علی الرجال النظر ولایجب علی الرجال التستروان کان یحرم علی النساء النظر؛ نعم حال الرجال بالنسبة الی الصورة حال النساء‌ ویجب علیهم التستر مع العلم یتعهد النساء فی النظر من باب حرمت الاعانة علی الاثم.»

[9]. در این‌ جا دیدگاه های مختلف وجود دارد: 1. کراهت (مبسوط شیخ طوسی)، 2. یک مرتبه جایز و تکرار جایز نیست (محقق شیرازی) علامه در قواعد و شهید اول و ثانی در لمعه و شرح لمعه؛ 3. نگاه به صورت و دست ها مطلقاً جایز نیست (صاحب جواهرالکلام، صاحب عروة الوثقی و حضرت امام).

[10] . ر.ک: معاشرت زنان و مردان، حسن صادقي.

[11]. «النظر سهم من سهام ابلیس مسموم ومن ترکها لله عزوجل لا لغیره اعقبه اله امناً وایماناً یجد طعمه» وسایل الشیعه، ج 14، باب 104، مقدمات نکاح، ح 5.

[12]. «من نظر الی امراة فرفع ‌بصره الی السماء او غض بصره لم یرتدّ الیه طرفه حتی یرزقه الله ایماناً یجد طعمه.»، ر.ک: همان، حدیث 9 و 10.

[13] . یوسف/ 23.

[14] . ر.ک: تفسیر نور، ج 6، ص 46.