پرسش

نظر قرآن درباره خواستگاری و مقدمات آن چیست؟

˜ پاسخ

درآمد

 در آغاز گسترش جامعة انساني، مسأله روابط ميان پسر و دختر در جوامع مطرح بوده است و اين چيز تازه‌اي نيست، ليكن در دوران توسعه ‌سياسي، اجتماعي و ظهور رسانه‌هاي ارتباط جمعی، سمعي و بصري،‌ اين مسأله شكل ديگري به خود گرفته‌ و با نگرشي نو دوباره مطرح شده است، به ويژه كه در محيط‌هايي مانند دانشگاه،‌ سينماها، پارك‌ها، ‌خيابان‌ها و مانند آن‌ها كه نمود بيشتري پيدا مي‌كند، اين مسأله مي‌تواند بيش از پيش مورد توجه قرار گيرد.

بر اين اساس، اگر بخواهيم در اين زمينه موفقيتي داشته باشيم و تا حدي دغدغة خاطر خود را برطرف نماييم،‌ مي‌بايد راهكار‌هاي درست را بيابيم و الگوي مناسب با فرهنگ جامعة اسلامي را به نسل جوان نشان دهيم. امري كه بايد گفت با همة اهميتي كه دارد و دل مشغولي را كه براي متوليان امور اجتماعي، فرهنگي و ديني فراهم كرده است، متأسفانه كم‌تر مورد توجه جدي قرار گرفته است.

به هر صورت، در اين نوشتار كوتاه تلاش برآن است تا از منظر قرآن به موضوع نگريسته و ديدگاه وحي طرح شود.

ديدگاه‌ها

در خصوص روابط دختر و پسر سه ديدگاه عمده ‌و يا به تعبير درست‌تر، سه فرض وجود دارد كه ضروري است اشارتي كوتاه به آن‌ها داشته باشيم.

1. آزادي ارتباط

بر پاية اين ديدگاه، دو جنس مخالف به هر نحو كه خواسته باشند، اعم از گفت و شنود ، مسافرت، رفاقت، تماس بدني و حتي كام گرفتن از يكديگر مي‌توانند با هم روابط داشته باشند، ‌به اين گمان كه هرگونه محدوديت باعث فزوني ميل و رغبت مي‌شود.

اين كه عامل رويكرد به اين نظريه چيست و مروج اين طرز تفكر كيست، بررسي جداگانه‌ای مي‌طلبد كه از حوصلة اين نوشتار خارج است، ولي به اجمال مي‌توان گفت: خواستگاه اين تز و مهد كنوني اين ارتباط افسار گسيخته، جهان غرب به خصوص آمريكا و اروپاي غربي است و معماران اصلي آن امثال «برتر‌اند راسل» و «فروید» مي‌باشند.[1]

2. پرهيز از هر گونه ارتباط

مطابق اين ديدگاه، زن و مرد، پسر و دختر حق ندارند كم‌ترين ارتباطي با هم داشته باشند؛ خواه ارتباط مكالمه‌اي باشد يا مكاتبه‌اي و خواه با نگاه باشد يا در گفتار، و در نتيجه نبايد گذاشت اين دو جنس مخالف حتي در شعاع ديد و صداي يكديگر قرار گيرند.

اين نظريه بيشتر جنبه بهداشت اجتماعي ـ ديني دارد، و به عنوان راهكاري براي جلوگيري از فساد اجتماعي جامعه پيشنهاد مي‌شود.

3. ميانه روي

طبيعي است كه ميان دو ديدگاه افراط و تفريط همواره نظر سومي مطرح مي‌شود؛ زيرا آن دسته از انسان‌ها كه از انديشة متعادل برخوردارند، با نامعقول دانستن فرض اول، و ناممكن دانستن فرض دوم، راه سوم را بر مي‌گزينند، نقاط منفي هر دو ديدگاه را ناديده گرفته و نقاط مثبت هر دو را برمي‌گزينند.

ديدگاه قرآن
از آن‌جا كه قرآن كريم مبيّن عدل در تكوين، بيان كننده اعتدال در تشريع و بيانگر عدالت اخلاقي است، مي‌توان گفت: فرض اخير به ديدگاه قرآن نزديك‌تر بوده، و اين همان نظريه‌اي است كه در ادامة بحث بدان خواهيم پرداخت.

[1]. اخلاق جنسي، مرتضي مطهري، ص 22 و 36.