پرسش:

1. پيشينه مسجد مقدس جمكران را بنويسيد؟

2. اعمال مسجد مقدس جمكران چیست؟

3. چرا شب‏هاى چهارشنبه افراد به اين مسجد مى‏روند؟

˜ پاسخ:

مرحوم حاج میرزا حسین نوری در کتاب کلمه طیبه به نقل از کتاب تاریخ قم تألیف حسن بن محمد بن حسن قمی به نقل از کتاب مونس الحزین فی معرفة الحق والیقین محمد بن بابویه قمی (شیخ صدوق) نقل می‌کند که در زمان غيبت صغرى سال 393 (هـ. ق) شخصى به نام شيخ حسن بن مثله جمكرانى مى‏گويد[1]:

شب سه‏شنبه 17 ماه مبارك رمضان در خانه خود خوابيده بودم كه ناگاه جماعتى از مردم به در خانه من آمدند و مرا از خواب بيدار كردند و گفتند: برخيز و دعوت حضرت مهدى(عج) را اجابت كن كه تو را مى‏خواند.

حركت كرديم، آنها مرا به محلى كه اكنون مسجد (جمكران) است آوردند، نگاه كردم ديدم فرشى زيبا بر روى تختى گسترده شده و جوانى كه حدود 23 سال داشت بر آن تخت بر بالش تكيه زده و پير مردى هم در كنار ايشان نشسته كه آن پير حضرت خضر7 بود آنگاه آن پير مرا نشانيد.

حضرت مهدى(عج) مرا به نام خواند و فرمود:

نزد كشاورز اين زمين (مكان مسجد) برو و بگو اين زمين شريف و مقدسى است و خداوند آن را از زمين‏هاى ديگر برگزيده است و ديگر در اين زمين كشاورزى نكند.

عرض كردم:

سيدى و مولاى من، لازم است كه من دليل و نشانه‏اى داشته باشيم وگرنه مردم حرف مرا قبول نمى‏كنند. حضرت فرمودند: «تو آن رسالت را انجام بده ما خودمان نشانه‏اى براى آن قرار مى‏دهيم.» و در ادامه حضرت فرمودند: «به مردم بگو به اين مكان رغبت كنند و آن را عزيز دارند و اعمال مسجد را چنين فرمودند: «چهار ركعت نماز در آن گذارند، دو ركعت اول به نيت نماز تحيت مسجد، در هر ركعت يك حمد و هفت «قل هو اللَّه» و در ركوع و سجود هم، هفت مرتبه ذكر مخصوصش را تكرار كنند.

و در ركعت دوم به نيت نماز صاحب الزمان(عج) خوانده شود، به اين صورت كه حمد شروع شود و آيه «اياك نعبد و اياك نستعين» را 100 مرتبه تكرار کنند و بعد ادامه داده تا سوره حمد تمام شود بعد یک سوره خوانده شود و ذكر ركوع و سجود هفت مرتبه تكرار شود و ركعت دوم را هم مثل ركعت اول بخوانند، و بعد از سلام پايان نماز، يك مرتبه «لا إله الا اللَّه» و به دنبال آن تسبيحات حضرت زهرا3 را بگویند، و بعد از آن سجده رفته و 100 بار صلوات بفرستند.

سپس حضرت فرمود: هر كس اين دو ركعت نماز را در اين مكان بخواند همانند كسى است كه دو ركعت نماز در كعبه خوانده باشد[2]. بنابراين گزارش تاریخی واقعه اتفاق افتاده و در تاريخ مكتوب شده و اين ملاقات در بيدارى انجام شده و اعمال مسجد هم در بيدارى به حسن بن مثله گفته شده است.
توجه بزرگان دين نسبت به مسجد مقدس جمكران

بزرگان دين و مراجع تقليد و اولياء اللَّه توجه والائى نسبت به اين مسجد مقدس داشته و دارند، از جمله اينكه آية‌اللَّه العظمى محمدتقى خوانسارى با مرحوم آيةاللَّه العظمى اراكى‏; پياده به مسجد مقدس جمكران مى‏رفتند.

 و از آيةاللَّه العظمى نجفى مرعشى‏; نقل شده: «حقير خودم مكرر كراماتى در مسجد مقدس جمكران مشاهده كرده‏ام، چهل شب چهارشنبه مكرر موفق شدم كه در آن مسجد بيتوته كنم و جاى ترديد نيست كه از امكنه‏اى [مكان‏هايى‏] است كه مورد توجه و نزول بركات الهى مى‏باشد و بعد از مسجد سهله (واقع در كوفه كه منسوب به امام زمان(عج) است) بهترين مقام و بهترين جایى است كه منتسب به حضرت ولى عصر مى‏باشد.»

و مقام رهبرى حضرت آيةاللَّه العظمى خامنه‏اى هم در طى ديدار با دبير كل حزب اللَّه لبنان به ايشان توصيه مى‏كند به مسجد مقدس جمكران مشرف شوند، چرا كه تشرف به مسجد مقدس جمكران براى حل مشكلات كشور ما راه گشا بوده است[3].

اما در مورد بخش سوم كه: «چرا شبهاى چهارشنبه افراد به اين مسجد مى‏روند ظاهراً تفاوتى ميان ايام هفته نمى‏باشد.»

كتب معتبرى كه در مورد مسجد مقدس جمكران نوشته شده در خصوص شب چهارشنبه را متذكر نشده‏اند و در همه اوقات مى‏توان به مسجد مقدس مشرف شد و اعمال را انجام داد.

البته مسجد سهله كه منسوب به امام زمان است اعمالش در شب چهارشنبه فضيلت دارد از اين رو احتمال دارد چون اين مسجد هم منسوب به آن حضرت است مردم در طول زمان به خاطر تبرك و تيمم و يا به خاطر اين‌كه يادى از مسجد سهله كرده باشند سعى مى‏كردند در اين مسجد نيز شب‏هاى چهارشنبه حاضر شوند كه در طول تاريخ ماندگار شده است. ضمناً حسن مثله جمکرانی مأمور می‌شود که گوسفندی را در شب چهارشنبه قربانی کند و در روز چهارشنبه 18 ماه مبارک رمضان اتفاق می‌افتد که بیمارانی به سبب آن قربانی شفا پیدا کردند لذا شب چهارشنبه از اهمیت بیشتری برخوردار شد.
معرفی کتاب

پيشينه تاريخى اين مسجد مقدس را مى‏توانيد در كتاب‏هاى ذيل بیشتر مطالعه بفرمائيد:

الف. تاريخ قم، شيخ صدوق‏.

ب. بحارالانوار، ج 53، ص 230.

ج. هدايه شيخ صدوق، ص 201.
د. معارف و معاریف واژه جمکران، ج 4، ص 196.

پی‌نوشت‌ها:
[1]. جمکران از روستاهای اطراف قم است که مسجد در آن قرار دارد.

[2]. تلخی، ص از معارف و معاریف ج 4، ص 196.

[3]. مجله آب آئینه آفتاب، ص11، به نقل از حجت‌الاسلام والمسلمین کعبی، عضو مجلس خبرگان رهبری.