توضیحات
دسته: ـ آیات مربوط به ظهور و انتظار کدامند؟
بازدید: 3702



پرسش:

آیات مربوط به ظهور و انتظار کدامند؟

˜ پاسخ:
مقدمه

یکی از ویژگی‌های قرآن کریم ابدی بودن این کتاب است. یعنی چون قرآن کتابی است که در آخرین دین نازل شده است لازم است با زبانی سخن گوید که در همه‌ی مکان‌ها و زمان‌ها قابل استفاده و عرضه باشد، در غیر این صورت به مرور زمان آن تازگی و صلابت خود را از دست خواهد داد. حال با توجه به این ویژگی (یعنی ابدی بودن آیات آن) اکثر آیات به صورت کلی و «قضیه حقیقیه» نه «شخصیه خارجیه» بیان شده است و در هر زمان مصادیق این قضیه حقیقیه ـ که به صورت عام و کلی بیان شده ـ استخراج می‌شود.

از این رو در تفاسیر با روایات تفسیری وقتی برای آیه‌ای مصداق معرفی می‌کنند مفسرین می‌فرمایند: «این یکی از مصادیق این آیه است نه اینکه این آیه فقط همین معنا و مصداق را داشته باشد.»[1] به عنوان نمونه در سوره‌ حمد ذیل آیه‌ (اهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِيمَ) شیخ صدوق از امام صادق7 حکایت می‌کند: «الصراط المستقیم امیرالمومنین7» و علامه در شرح آن می‌نویسد: این روایات از قبیل تطبیق و بیان مصداق بارز برای آیه می‌باشد[2].

با توجه به آنچه بیان شد: در مورد ظهور و انتظار فرج حضرت مهدی(عج) بلکه دیگر جنبه‌های شخصیتی ایشان آیه‌ صریحی وارد نشده ولی با در نظر گرفتن منطق فهم قرآن و تأویل و تفسیر و با توجه به روایات آیات متعددی را می‌توان بر شمرد که یکی از مهمترین مصادیق آیه حضرت ولی الله الاعظم حجة بن الحسن العسکری(عج) می‌باشند که مجموعه‌ این آیات در کتب متعددی جمع‌آوری شده که برخی از آن‌ها عبارتند از:

1. معجم احادیث الامام المهدی زیر نظر علی کورانی، ج 5 که در این کتاب در مورد حضرت تا 260 آیه ذکر شده است.

2. سیمای امام زمان(عج) در آیینه قرآن، علی اکبر مهدی‌پور، 140 آیه را ذکر کرده‌اند.

3. سیمای مهدویت در قرآن، محمدجواد مولوی‌نیا، 74 آیه را توضیح داده‌اند.

4. مهدی در قرآن، محمد عابدین‌زاده، 40 آیه را توضیح داده‌اند.

در خصوص مسئله‌ انتظار و ظهور حضرت مهدی(عج) که یکی از جلوه‌های بحث پیرامون حضرت است ـ نیز آیاتی وجود دارد که به عنوان نمونه دو مورد آن را معرفی می‌کنیم:

1. قرآن کریم در سوره‌ انعام آیه‌ 158 می‌فرماید:

(هَلْ يَنْظُرُونَ إِلَّا أَن تَأْتِيَهُمُ الْمَلاَئِكَةُ أَوْ يَأْتِيَ رَبُّكَ أَوْ يَأْتِيَ بَعْضُ آيَاتِ رَبِّكَ يَوْمَ يَأْتِي بَعْضُ آيَاتِ رَبِّكَ لَا يَنْفَعُ نَفْساً إِيمَانُهَا لَمْ تَكُنْ آمَنَتْ مِن قَبْلُ أَوْ كَسَبَتْ فِي إِيمَانِهَا خَيْراً قُلِ انتَظِرُوا إِنَّا مُنتَظِرُونَ)؛ «آيا انتظارى غير از اين دارند كه فرشتگان به سويشان آيند، يا پروردگارت بيايد، يا برخى از نشانه‏هاى پروردگارت بيايد؟! (امّا) روزى كه برخى از نشانه‏هاى پروردگارت (پديد) آيد، شخصى كه قبلاً ايمان نياورده، يا در ايمانش نيكى كسب نكرده است، ايمان آوردنش سودى نخواهد داشت. بگو: منتظر باشيد! كه ما (هم) منتظريم.»

در ذیل این آیه ابی‌بصیر از امام صادق7 حکایت می‌کند:

منظور از آن روز، روز خروج حضرت قائم7 است، آن روز انتظار کشیده شده، از ما است؛ بعد حضرت فرمودند: ای ابابصیر! خوشا به حال شیعیان قائم ما که در زمان غیبت او منتظر ظهورش باشند و در زمان ظهورش از او اطاعت نمایند که اینان اولیای خدایند که هیچ ترس برایشان نیست و حزن و اندوهی نخواهند داشت[3].

2. قرآن کریم در سوره یونس آیه‌ 20 می‌فرماید:

(وَيَقُولُونَ لَوْلاَ أُنزِلَ عَلَيْهِ آيَةٌ مِن رَبِّهِ فَقُلْ إِنَّمَا الْغَيْبُ لِلَّهِ فَانتَظِرُوا إِنِّي مَعَكُم مِنَ الْمُنْتَظِرِينَ)؛ «و ‏گويند: «چرا نشانه (معجزه‏وارى) از پروردگارش بر او فرو فرستاده نمى‏شود؟!» پس بگو: (آنچه از حسّ) پوشيده، تنها براى خداست؛ پس منتظر باشيد، [چرا] كه من (هم) با شما از منتظرانم.»

یحیی بن قاسم می‌گوید: از امام صادق سوال کردم درباره‌ آیات اول سوره بقره که می‌فرماید: «الم این کتاب هیچ تردیدی در آن نیست و مایه هدایت متقین است، کسانی‌ که به غیب ایمان می‌آورند.» امام فرمودند: «متقین در این آیه شیعیان علی هستند و غیبت همان حجت قائم غائب می‌باشد و شاهد بر این مدعی «آیه‌ 20 سوره‌ یونس» است که می‌فرماید:
«و کافران گویند: چرا آیت و نشانه‌ای از پروردگارش بر او نازل نمی‌شود. پس بگو همانا غیب مخصوص خداوند است پس منتظر باشید که من نیز از منتظران هستم...»[4]

[1]. مگر در مواردی خاص که مصداق من حصر می‌شود مانند آیه تطهیر که در شان اهلبیت نازل شده است. (احزاب / 33)

[2]. تفسیر المیزان، ج 1، ص 41.

[3]. کمال الدین وتمام النعمه، ج 2، ص 357 و سیمای مهدویت در قرآن، ص 177.

[4]. کمال الدین شیخ، صدوق، ج 2، ص 340.