توضیحات
دسته: ـ معنای برده‌داری چیست و چند نوع است؟
بازدید: 2425

1ـ معنای برده‌داری چیست و چند نوع است؟

در این مورد می‌توان برده‌داری را به دو دوره تقسیم کرد:
الف: برده‌داری دوران قدیم

در اعصار گذشته برده عبارت بود از انسانی که در مالکیت انسان دیگر قرار می‌گرفت و همه ابعاد وجودی او اعم از بدن، فرزندان، اموال و حتی عقاید او تحت تسلط مالک قرار می‌گرفت.

Pضَرَبَ اللَّهُ مَثَلاً عَبْداً مَّمْلُوكاً لَايَقْدِرُ عَلَى‏ شَيْ‏ءٍO[1]؛ «خدا مثلى زده: برده‏اى زر خريد، كه توانايى بر هيچ چيزى ندارد».

به صورتی که گمان می‌شد بردگان هم‌چون گوسفندی در اختیار مالک خویش هستند به طوری که می‌توانند به راحتی آن‌ها را به قتل برسانند. و هیچ حقوقی برای آن‌ها قایل نبودند.

بردگان معمولاً از طریق اسارت در جنگ به دست می‌آمدند یا بدهکارانی که قدرت ادای بدهی نداشتند برده می‌شدند سپس خرید و فروش شده و یا فرزندانی به دنیا می‌آوردند که برده به شمار می‌آمدند.

مهم‌ترین ویژگی این نوع بردگی آن بود که انسان را از انسانیت خویش ساقط و در حد یک حیوان تنزّل می‌داد.

تذکر: در برده‌داری سنتی گاهی برده بودن با بنده بودن همراه می‌شد و بردگان به پرستش مالکان خویش که فرعون‌ها و پادشاهان بودند می‌پرداختند. که در این مورد قرآن اشاره می‌کند که فرعونیان بنی‌اسرائیل را به بندگی گرفته بودند.

Pوَتِلْكَ نِعْمَةٌ تَمُنُّهَا عَلَيَّ أَنْ عَبَّدتَّ بَنِي إِسْرَائِيلَO[2]؛ «و [آيا] اين نعمتى است كه منّت آن را بر من مى‏گذارى كه بنى اسرائيل (= فرزندان يعقوب) را بنده‏ى خود ساخته‏اى؟!».

البته مفهوم برده‌داری بعد از اسلام تغییر یافت و بردگان دارای حقوق و احترام شدند (در ادامه آیات و روایات خواهد آمد) که در معرض آزادی قرار دارند بنابراین مفهوم برده قبل و بعد اسلام تغییر اساسی یافت.
ب) برده‌داری عصر جدید

در عصر مدرنیته به ظاهر دوران برده‌داری سنتی به پایان رسیده است اما برده‌داری به صورت‌های دیگری رخ نموده است.

اساس برده‌داری جدید بر تدلیس و نیرنگ است به خلاف برده‌داری قدیم که بر اساس قدرت و تسلط بود. از جمله:

الف) استعمار فرهنگی                     ب) استثمار اقتصادی

ج) بهره‌کشی جنسی از زنان             د) حکومت‌های کمونیستی و ...
در این نوع جدید برده‌داری به ظاهر افراد آزاد هستند اما در مقابل حق الزحمه‌ای ناچیز و گاهی بدون مزد تحت تسلط دیگران در می‌آیند و حتی به صورت غیررسمی بین مراکز خرید و فروش می‌شوند.

[1]. نحل/75.

[2]. شعراء/22.